Η τεράστια έκταση του χώρου, η εξάλειψη σχεδόν του φυσικού ανάγλυφου, κατά τη δημιουργία κυρίως του αεροδρομίου, η αυστηρή οριοθέτηση και ο αποκλεισμός της περιμέτρου ως προς την περιβάλλουσα πόλη, καθιστούν αναγκαία τη χάραξη και διατύπωση ενός οργανωτικού πλέγματος, που προκύπτει από την ανάγνωση του συνολικού χώρου και των επί μέρους τόπων.
Θεωρούμε ως πιο ισχυρό από τα συστήματα που έχουν εγγραφεί στον τόπο, τα ίχνη των αεροδιαδρόμων.
Η ένταση της γραμμικότητας, αναδεικνύει τον επιβλητικό τους δυναμισμό,
ενώ η έκφρασή τους στο χώρο αναδεικνύει ένα απόλυτο υπερβατικό «κοσμικό» τοπίο, με κυρίαρχο τον ουρανό και τους μακρινούς ορίζοντες. Αυτό θα αποτελέσει τον βασικό άξονα της σύνθεσης, δημιουργώντας τις απαραίτητες εννοιολογικές μεταλλαγές, που απαιτούν οι νέες λειτουργίες.
Θεωρούμε πως η σημερινή επέμβαση αποτελεί μια νέα εγγραφή στην αλληλουχία των διαστρωματώσεων, στο ιστορικό και γεωγραφικό παλίμψηστο, που συνιστά τον συγκεκριμένο χώρο.
Η ανάγνωση των χαρτών κάνει κατανοητή τη διαχρονική εξέλιξη του τόπου και καθορίζει το οργανωτικό πλέγμα της σύνθεσης. - Στον πρώτο χάρτη απεικονίζονται οι Συνδέσεις με την Πόλη.
- Από το χάρτη του Kaupert του1800 διαβάζουμε το φυσικό ανάγλυφο και τα ρέματα.
- Από το χάρτη του 1937, τα αγροτεμάχια και τον ιστό της κηπούπολης του Βενιζέλου για τη στέγαση των προσφύγων.
- Από το σημερινό χάρτη διαβάζουμε το συσχετισμό των χαράξεων του αεροδρομίου με τον ιστό της πόλης.
- Στον τελευταίο χάρτη διαβάζουμε τη σχέση των ορίων με τον περιβάλλοντα χώρο, αστικό και φυσικό.
Το οργανωτικό πλέγμα της σύνθεσης, που προκύπτει από την παραπάνω ανάγνωση, περιγράφεται στα διαγράμματα που αφορούν:
- στους οργανωτικούς άξονες
- στο σύστημα των ζωνών
- στο πλέγμα των κινήσεων και ροών
- στις χωρικές ποιότητες
- στο χτισμένο περιβάλλον
- στο τοπίο
- Το κυρίως πάρκο χωροθετείται ως μια επαλληλία ζωνών παράλληλων στους αεροδιαδρόμους και τη θάλασσα και αποτελεί συνέχεια του γκολφ Γλυφάδας. Σχετίζεται άμεσα με το θαλάσσιο μέτωπο καθώς ενοποιείται με τις αθλητικές εγκαταστάσεις του Αγίου Κοσμά.
- Η περιοχή της πολεοδομικής ανάπτυξης οργανώνεται στο ανατολικό τμήμα της περιοχής μελέτης, ως συνέχεια του απομονωμένου οικισμού του Δήμου Ελληνικού.
- Οι κύριες είσοδοι, προκύπτουν σε συνδυασμό με την απαίτηση για αποκατάσταση της σύνδεσης της ενδοχώρας με την παραλιακή ζώνη. Οργανώνονται σε 4 εγκάρσιους άξονες που υλοποιούνται με όγκους δενδροφύτευσης, δίδοντας μέτρο και κλίμακα στην έκταση του πάρκου. Λειτουργούν ως προεκτάσεις του φυσικού στοιχείου στον ιστό της πόλης, καθώς εισέρχονται και σταδιακά διαλύονται μέσα σ’ αυτόν. Πρόκειται για πορείες ψηλού πρασίνου, σε μια προσπάθεια σύνδεσης του Υμηττού με το πάρκο και τη θάλασσα. Οι επιλογές του είδους, φυλλοβόλα-αειθαλή και της ποιότητας, χρωματικής και σχηματικής των δέντρων, χαρακτηρίζει τον κάθε άξονα, εισάγοντας την έννοια των τεσσάρων εποχών. Δύο από αυτούς αποκτούν πρωτεύουσα σημασία και ενώνουν με την διαμπερότητα τους την λεωφόρο Βουλιαγμένης με το θαλάσσιο μέτωπο.
- Βασικές αρχές οργάνωσης του Πάρκου αποτελούν:
α) το κύριο θεματικό περιεχόμενο του Πάρκου, που είναι ταυτισμένο με τον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου. Ως βάση για την συγκρότηση του θεωρείται η έννοια του χρόνου, οι σχέσεις δηλαδή άνθρωπος-χρόνος, φύση-χρόνος, δίπολα, που ορίζουν την αντίληψη της λειτουργίας του.
β) Ο κύριος αεροδιάδρομος που αποτελεί τον κεντρικό λειτουργικό και οργανωτικό άξονα και δίνει τη δυνατότητα της αντίληψης της απεραντοσύνης του χώρου, καθώς η ματιά εκτείνεται ως τα δύο άκρα του. Δύο άκρα- τόπους με αντιθετικό νοηματικό και συμβολικό περιεχόμενο. Το βόρειο συμβολίζει τον δυναμικό χρόνο της καθημερινής και αέναης δράσης και εξέλιξης και περιλαμβάνει λειτουργίες με έντονα κινητικό χαρακτήρα. Το νότιο συμβολίζει τον στατικό και παγωμένο χρόνο της μνήμης και οργανώνεται ως μνημειακό ερημικό τοπίο, που αναφέρεται στο εγκαταλειμμένο αεροδρόμιο.
γ) Το νερό -κανάλι αποτελεί το νοηματικό και συμβολικό στοιχείο- σχηματική απεικόνιση της Μεσογείου. Στοιχείο λειτουργικό και παράγοντας που συμβάλλει στη δημιουργία μικροκλίματος, εκτείνεται παράλληλα στον κεντρικό άξονα κίνησης και διατρέχει το σύνολο του χώρου.
δ) Το Πάρκο αρθρώνεται σε τρεις ζώνες που αντιστοιχούν στις έννοιες της σταθερότητας, της περιοδικότητας και του εφήμερου.
Ζώνη Α, ΤΟ ΣΤΑΘΕΡΟ
Μεταξύ της πολεοδομικής περιοχής και του κυρίως Πάρκου οργανώνεται μια ζώνη που συμβολίζει τη δημιουργική συνεργασία του ανθρώπου με τη φύση, τη σταθερή αξία της καλλιεργημένης γης.
Ζώνη Β, ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
Χαρακτηρίζεται ως ζώνη ρευστότητας και φυσικότητας, όπου λειτουργεί έντονα η αίσθηση της εποχικότητας. Περιλαμβάνει, εκτός από την εκτεταμένη κεντρική πλατεία,
- Το Βοτανικό κήπο μεσογειακής χλωρίδας, διαμορφωμένο ως φυσικό τοπίο
- Το Λιβάδι
- Το Λουλουδότοπο με μελισσοτροφικά φυτά και τις κυψέλες
Ζώνη Γ, ΤΟ ΕΦΗΜΕΡΟ
Χαρακτηρίζεται ως ζώνη διακριτών τόπων, όπου επιδιώκεται η δημιουργία ενός συστήματος ευέλικτου, που επαναπροσδιορίζεται στην εξέλιξη του χρόνου. Ένα σύστημα τόπων δράσης και ευκαιριών, σε αμφίδρομη σχέση με το χρήστη. Περιλαμβάνει:
- Την περιοχή του βόρειου άκρου του αεροδιαδρόμου, που μετατρέπεται σε πίστες για νέους.
- Την περιοχή των χώρων που διατίθενται σε ερευνητές γεωπόνους.
- Τους τόπους που υποδέχονται άτυπες και ευκαιριακές δράσεις, από ομάδες ή άτομα σε διαμορφωμένες κοιλότητες ή εξάρσεις του εδάφους.
2ο ΒΡΑΒΕΙΟ, 'Διεθνής Διαγωνισμός Ιδεών για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού', Αθήνα, Ελλάδα, Μάρτιος 2004
κύριοι μελετητές αρχιτέκτονες:
- Βάσω Αγοραστίδου
- Λητώ Ιωαννίδου
- Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη
- Αντώνης Νουκάκης
κύριοι συνεργάτες αρχιτέκτονες:
- Αναστασία Νουκάκη, Αρχιτέκτων
- Παναγιώτα Καραμανέα, Αρχιτέκτων Τοπίου
συνεργάτες:
αρχιτέκτονες:
- Ελισάβετ Πλαΐνη
- Γιώργος Καναβάκης
- Αna Garcia
φοιτητές αρχιτεκτονικής:
- Γιώργης Νουκάκης
- Παντελής Θεοδωράκης
σύμβουλοι:
κυκλοφοριακή μελέτη:
- Ι. Δοκουμετζίδης, Πολ. Μηχ. - Συγκοινωνιολόγος
μελέτη φύτευσης:
- Σ. Κυριάκος, Γεωπόνος
μηχανολογική μελέτη:
- Κ. Ζαχάριος, Μηχανολόγος Μηχανικός