Ρέθυμνο, 1998
Η εκτός των τειχών πόλη του Ρεθύμνου αναπτύχθηκε κατά μήκος του οδικού άξονα της παλαιάς Εθνικής οδού.
Η μελέτη αντιμετωπίζει θέματα που αφορούν:
- Στην αναγνώριση του χαρακτήρα των διαφορετικών περιοχών κατά μήκος της διαδρομής, που καθορίστηκε από τις διαφορετικές φάσεις επέκτασης της πόλης.
- Στην διαμόρφωση και ανάδειξη σημαντικών τόπων και στρατηγικών θέσεων της πόλης, που συνέχονται με αυτόν τον οδικό άξονα.
- Στη διαμόρφωση και σήμανση των εισόδων της πόλης
Στόχοι της διαμόρφωσης αποτελούν:
- Η βελτίωση (η ανατροπή) της εικόνας της πόλης και κυρίως
- Η επανάκτηση του δημόσιου χώρου από τον ελεύθερα κινούμενο πολίτη· που σημαίνει
- Οριοθέτηση και οργάνωση των δυο επικρατειών πεζού και αυτοκινήτου:
- Στην επικράτεια του αυτοκινήτου περιλαμβάνεται και η οργάνωση της στάθμευσης.
- Στην επικράτεια του πεζού περιλαμβάνεται η εγκατάσταση λωρίδας ποδηλατόδρομου, που συνδυάστηκε με το πεζοδρόμιο, λόγω έλλειψης επαρκούς πλάτους δρόμου.
Η γραμμικότητα και η οριζοντιότητα που χαρακτηρίζει αυτή την περιοχή της πόλης, ευνοεί τη χρήση ποδηλάτου.
Ο χειρισμός του ορίου μεταξύ της επικράτειας του αυτοκινήτου
και εκείνης του πεζού, αποτελεί ένα σημαντικό θέμα που χαρακτηρίζει τη διαμόρφωση και εξασφαλίζει άνεση και ασφάλεια.
Η προστασία από το αυτοκίνητο πραγματοποιείται με την κατασκευή ειδικού στοιχείου κρασπέδου, ως μόνιμου δομικού στοιχείου της κατασκευής, που απαλλάσσει από την αναζήτηση ένθετων στοιχείων, όπως κολωνάκια ή κάγκελα, επιβαρυντικά ως προς τη χρήση και την αίσθηση του χώρου.
Το όριο, σηματοδοτείται εκτός από το κράσπεδο, από μια ζώνη αραιωμένου κυβόλιθου, που γενικά αποτελεί ζώνη φύτευσης, δεντροστοιχίας, που υποδέχεται και διάφορα στοιχεία αστικού εξοπλισμού.
Αντικείμενο ιδιαίτερης σχεδιαστικής αντιμετώπισης αποτελούν οι απολήξεις, οι στροφές, οι αλλαγές κατεύθυνσης, οι οριοθετήσεις για τις ράμπες ΑΜΕΑ. Η κατασκευή τους ως ολόσωμα στοιχεία από τσιμέντο.
Ένα άλλο αντικείμενο σχεδιαστικής φροντίδας είναι οι θέσεις των κάδων απορριμμάτων.
Τα χαρακτηριστικά του είναι: Μια πλάτη προστασίας του πεζοδρομίου από την έκθεση και διάχυση των σκουπιδιών, η επένδυση με οξύμαχο κεραμικό πλακάκι, η σχάρα απορροής ώστε να διευκολύνεται το πλύσιμο.
Οι σχεδιαστικές αυτές ιδιαιτερότητες επιδιώκουν να προσδώσουν χαρακτήρα και ταυτότητα στην οπτική αντίληψη της πόλης.
Τόποι
Οι τόποι που αρθρώνονται κατά μήκος του άξονα, αντιμετωπίστηκαν έτσι, ώστε αφ΄ ενός να τους αποδοθεί ταυτότητα, αφ’ ετέρου μέσω των χωρικών χειρισμών να είναι αναγνωρίσιμοι, ως μια αλληλουχία γεγονότων.
Οι χειρισμοί αυτοί διαμορφώνουν τοπολογικούς, γεωμετρικούς και εννοιολογικούς χώρους.
Πρόκειται για:
- ρέματα
- πλατώματα / πλατείες
- γέφυρες &
- εισόδους
Τα ρέματα, αφανή στην περιοχή μελέτης, έχουν αφήσει κενά στον πολεοδομικό ιστό, που μόνο η ασάφεια των περιγραμμάτων υποδηλώνει την κρυμμένη τους υπόσταση.
Η επέμβαση επιχειρεί
- αφ’ ενός να εισάγει το φυσικό στοιχείο στη πόλη, διαρρηγνύοντας τον αστικό ιστό και αποκαθιστώντας τη συνέχεια της φύσης &
- αφ’ ετέρου να τους προσδώσει μια αναγνωρίσιμη γεωμετρία, όχι απαραίτητα ευκλείδια.
Ρέμα Καμαράκι
Η σημασία του προκύπτει:
- από τη θέση του ως προς τον ιστό της πόλης
- από τις σημαντικές διαστάσεις του &
- από το γεγονός ότι στους δυο πόλους του προβάλλονται δυο σημαντικά κτίρια
Το κορυφαίο δημόσιο κτίριο, το Δημαρχείο βόρεια και το Τζαμί Βελή Πασά νότια, ένα κτίριο εξαιρετικής αρχιτεκτονικής αξίας, που λειτουργεί ως Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Ο χώρος έχει προκύψει από τον εγκιβωτισμό και το μπάζωμα του ρέματος Καμαράκι. Τώρα χρησιμεύει αποκλειστικά για την κυκλοφορία και τη στάθμευση.
Η πρόταση στοχεύει στην απόδοση του στην πόλη ως διευρυμένου φυτεμένου πεζόδρομου – περιπάτου, που θα υποδηλώνει το Ρέμα, θα συνδέει τα δύο τοπόσημα και θα αναδεικνύει το καθένα με την ιδιαιτερότητα και τη σημασία του.
Ρέμα Γάλλου
Η διαμόρφωση στη θέση αυτή σχετίζεται:
- Με το καλυμμένο στη θέση αυτή ρέμα Γάλλου, που εξελίσσεται προς την ενδοχώρα σε αξιόλογο φαράγγι.
- Με την προΰπαρξη στη θέση αυτή βιομηχανικής εγκατάστασης-(φωτογραφία από το εσωτερικό της με μεγάλες δεξαμενές).
Η διαμόρφωση στηρίζεται στη σχεδιαστική απόδοση της έννοιας της ροϊκότητας στη θέση του καλυμμένου ρέματος (υλικότητα ως κατακάθι και υπόλειμμα πλημμύρας).
Η σχεδιαστική αυτή αντίληψη εξελίσσεται σε τρίτη διάσταση στις κλίσεις του φυσικού εδάφους. Η πλαστική απόδοσή τους με κοίλες και κυρτές επιφάνειες, αποτελεί δάπεδο κατάλληλο για να λειτουργήσει ως πίστα skateboard.
Στο υπόλοιπο τμήμα κυριαρχεί η διαμόρφωση πάρκου.
Η μνήμη της βιομηχανικής εγκατάστασης υποδηλώνεται με κυλινδρικές κατασκευές, που θα λειτουργούν ως παιχνίδι και εικαστική παρουσία.
Κόρακα Καμάρα
Η πλατεία στη θέση Κόρακα Καμάρα αποτελεί τόπο μετάβασης σε διαφορετικής δομής ιστούς της πόλης.
Από τα διευρυμένα οικοδομικά τετράγωνα της οδού Πορτάλιου με τη ψηλή δόμηση, στον πυκνό παραδοσιακό ιστό των Περιβολιών.
Δύο τριγωνικά πρίσματα με την εξωτερική μεγάλη επιφάνεια, χωμάτινη και φυτεμένη, θα προστατεύει την κυρίως πλατεία από το δρόμο και θα απορροφά ποσοστό της ηχορύπανσης. Το οδόστρωμα μεταξύ πλατείας και πολεοδομικού ιστού, θα διαστρωθεί με κυβόλιθους, ώστε να υποδηλώνει την προτεραιότητα του πεζού καθ όλο το μήκος της.
Η συγκεκριμένη πρόταση θα λειτουργήσει πλήρως, όταν καταστεί δυνατή η μονοδρόμηση του δρόμου, μετά την δημιουργία περιμετρικού που είναι υπό μελέτη.
Ανατολική είσοδος
Η ανατολική είσοδος στην πόλη, ταυτίζεται με τη θέση Ξηροκάμαρο στο αντίστοιχο ρέμα.
Η επέμβαση αφορά στην αναβάθμιση της γέφυρας που υπάρχει, με την δημιουργία πεζοδρομίων και την συμβολική σήμανσή της.
Η σημερινή εικόνα υποβαθμίζει ή εξαφανίζει τις συμβολικές έννοιες, με την ευτέλεια των πρόχειρων κατασκευών.
Η ιδέα της κατασκευής μορφοποιεί και υλοποιεί το συμβολικό περιεχόμενο της.
Οργανώνονται δύο συμμετρικές κατασκευές, που λειτουργούν ως πεζοδρόμια και είναι αναρτημένες από ιστούς. και αντένες που ορίζουν τις παρειές της πύλης.
Η οπτική εντύπωση παραπέμπει στους ιστούς και τα κατάρτια των καραβιών.
Γέφυρα και καράβι εντείνουν τον συμβολισμό της μετάβασης, του ταξιδιού, και της προσδοκίας των νέων εμπειριών.
Γέφυρα Πλατανιά
Και εδώ η επέμβαση αφορά σε πρόσθετες κατασκευές στην υπάρχουσα γέφυρα.
Αποτελεί ισχυρό επεισόδιο στην πορεία προς την πόλη και συσχετίζεται άμεσα με την ανατολική είσοδο.
Πέρα από τη ρυθμική ακολουθία που δημιουργούν οι στήλες φωτισμού προτείνεται ειδική κατασκευή σε πρόβολο κατάλληλη για στάση και θέαση.
Οι εξώστες είναι αναρτημένοι από ειδικούς ιστούς, οι οποίοι αποτελούν έντονη σήμανση της θέσης θέασης.
Μια σκάλα δίδει τη δυνατότητα καθόδου προς τις όχθες, για πεζοπορίες προς τη θάλασσα ή το βουνό.
Δυτική Είσοδος
Η προσπέλαση στο Ρέθυμνο από δυτικά, γίνεται μέσα από ένα όρυγμα-ένα λαξεμένο βράχο. Η έξοδος του ορύγματος αποκαλύπτει μια εκπληκτική θέαση του φρουρίου της Φορτέτζας, που αποτελεί ένα μοναδικό φυσικό και ανθρωπογενές τοπίο.
Η διαμόρφωση στηρίζεται ή εκμεταλλεύεται τα στοιχεία που συμπίπτουν με αυτό το όριο του Δήμου, δίνοντας έμφαση στην απόλαυση αυτής της θέασης, του κατ εξοχήν τοπόσημου της πόλης
Τα στοιχεία αυτά είναι:
- Ο εντυπωσιακός λατομημένος βράχος, που δημιουργεί ένα άνδηρο στο ανώτερο του επίπεδο.
- Ένας διευρυμένος κοινόχρηστος χώρος στο επίπεδο του δρόμου, στην ίδια θέση.
Η σημασία της εισόδου γίνεται με τον χειρισμό δύο χωρικών συστημάτων:
Το ένα αφορά σε μια πτυχωμένη επιφάνεια, ένα χαλί στο επίπεδο του δρόμου, που εκτείνεται στις δύο πλευρές του.
Στη μια σχηματίζει ένα πλάτωμα, που στο δάπεδο του υπάρχουν αναφορές σχετικές με την πόλη
(Π.χ. σε αυτή την αναδιπλούμενη επιφάνεια θα υπάρχουν γραφές με τα διαφορετικά ονόματα που απαντώνται στα ιστορικά κείμενα και τους χάρτες και τις γραφίστικες τους απεικονίσεις)
Στην άλλη η αναδίπλωση του στη βάση του Βράχου, προετοιμάζει τον άλλο χωρικό σχηματισμό.
Αυτός αφορά σε αναρτημένες στο Βράχο κατασκευές για μια ανάβαση στο ανώτερο επίπεδο του.
Καταλήγουν σε ένα μπαλκόνι θέασης προς την πόλη και το ανοικτό πέλαγος.
Μπούκη Μπάμπαλου-Νουκάκη & Αντώνης Νουκάκης, Ερμηνεύοντας τον τόπο, διάλεξη στο ΚΑΜ, Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου στα Χανιά, Οκτώβριος, 2009
κύριοι μελετητές αρχιτέκτονες:
- Αντώνης Νουκάκης
- Μπούκη Μπάμπαλου Νουκάκη
ειδικοί σύμβουλοι:
- Φωτεινή Χωνιανάκη, Συγκοινωνιολόγος
- Τάσος Τίλλης, Συγκοινωνιολόγος
- Βασίλης Πλαΐνης, Πολιτικός Μηχανικός
- Χρήστος Πλαΐνης, Πολιτικός Μηχανικός
- Νίκος Τσαγκανός, Ηλεκτρολόγος - Μηχανολόγος
